Ministerstwo Edukacji i Nauki przygotowało informację dla rodziców lub osób sprawujących bieżącą pieczę nad dziećmi z Ukrainy ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz dyrektorów polskich jednostek systemu oświaty.
Rodzice dziecka – uchodźcy
Dzieci/uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi mogą korzystać z pomocy psychologiczno-pedagogicznej w polskich przedszkolach i szkołach niezależnie od tego, czy posiadają dodatkowe dokumenty w tej sprawie.
Rodzic dziecka lub osoba sprawująca bieżącą pieczę nad dzieckiem może przekazać dyrektorowi przedszkola lub szkoły:
- informacje dotyczące dziecka, np. stanu jego zdrowia, dysfunkcji rozwojowych lub niepełnosprawności,
- dokumenty określające formy pomocy, które powinny być zapewniane w przedszkolu lub szkole, jeżeli dziecko je posiada.
Informacje te będą pomocne w zapewnieniu dziecku odpowiedniego wsparcia i pomocy.
Dyrektor przedszkola lub szkoły, w porozumieniu z rodzicem dziecka lub osobą sprawującą bieżącą pieczę nad dzieckiem, organizuje kształcenia i wsparcie dla dziecka.
W przypadku dzieci z niepełnosprawnościami należy zwrócić się do dyrektora przedszkola, szkoły lub poradni psychologiczno-pedagogicznej o pomoc w przygotowaniu wniosku o wydanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. Orzeczenia te wydają publiczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne.
W polskim systemie oświaty kształceniem specjalnym są obejmowane dzieci:
- niesłyszące,
- słabosłyszące,
- niewidome,
- słabowidzące,
- z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją,
- z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym,
- z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera,
- z niepełnosprawnościami sprzężonymi.
Dzieci z niepełnosprawnością w stopniu głębokim są obejmowane zajęciami rewalidacyjno-wychowawczymi na podstawie orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych wydawanego publiczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne.
Posiadanie orzeczenia nie ma wpływu na to, do jakiego przedszkola lub szkoły dziecko uczęszcza. Dzieci z niepełnosprawnościami uczą się w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych, integracyjnych lub specjalnych. O wyborze przedszkola lub szkoły decydują rodzice.
Dyrektorzy przedszkoli, szkół, placówek oświatowych
Dyrektorzy, przyjmując dziecko ze specjalnymi potrzebami do przedszkola, szkoły lub placówki, organizują naukę i wsparcie psychologiczno-pedagogiczne dostosowane do możliwości i potrzeb dziecka.
Na wsparcie psychologiczno-pedagogiczne dzieci przybywających z Ukrainy można przeznaczyć środki otrzymane na organizację dodatkowych zajęć specjalistycznych z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
Pomocą psychologiczno-pedagogiczną mogą być objęci również rodzice dzieci/uczniów.
W przypadku podejrzenia niepełnosprawności dziecka dyrektor przedszkola lub szkoły informuje rodziców dziecka o możliwości złożenia do zespołu orzekającego w publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej pisemnego wniosku (w postaci papierowej albo elektronicznej) o wydanie orzeczenia, np. o potrzebie kształcenia specjalnego.
Dyrektor przedszkola, szkoły lub placówki powinien udzielić rodzicom dziecka wsparcia w złożeniu wniosku o wydanie orzeczenia.
Zespół wydaje orzeczenie dla dzieci i uczniów uczęszczających do przedszkoli i szkół, które mają siedzibę na terenie działania poradni.
W przypadku dzieci i młodzieży nieuczęszczających do przedszkola lub szkoły orzeczenia wydają zespoły działające w poradniach właściwych ze względu na miejsce zamieszkania dziecka.
W przypadku szkół i placówek specjalnych warunkiem przyjęcia dziecka jest posiadanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych.
Dyrektorzy publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych
Dyrektorzy informują rodziców dziecka o tym, co powinien zawierać wniosek o wydanie orzeczenia, a także udzielają pomocy w jego poprawnym wypełnieniu.
Nie można obciążać rodziców dzieci z Ukrainy koniecznością dołączania dokumentów, które nie są niezbędne do przeprowadzenia diagnozy i wydania orzeczenia.
Biorąc pod uwagę, że nie wszyscy rodzice dysponują dokumentacją medyczną dotyczącą stanu zdrowia dziecka, zadaniem lekarza, który wchodzi w skład zespołu orzekającego, powinno być rozstrzygnięcie kwestii medycznych związanych z wydaniem orzeczenia.
Ponadto część dzieci posiada dokumenty, które są odpowiednikami orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego – Висновок про комплексну оцiнку з IРЦ (Iнклюзивно-Ресурсный Центр)/Заключение о комплексной оценке с ИРЦ (Инклюзивно-Ресурсный Центр). Zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych powinny uwzględniać informacje zawarte w tych dokumentach.
Z uwagi na konieczność zapewnienia w jak najkrótszym czasie wsparcia dostosowanego do potrzeb dziecka w ocenie MEiN dokumenty te nie muszą być tłumaczone na język polski przez tłumaczy przysięgłych.
W przypadku wydania orzeczenia dotyczącego dzieci, które np. nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki, należy uwzględnić ich odmienność językową i kulturową.
W obserwacjach lub badaniach diagnostycznych dziecka prowadzonych przez pracowników poradni, należy stosować narzędzia diagnostyczne dostosowane do możliwości językowych tych dzieci, w tym testy niewerbalne oraz nieobciążone kulturowo.
W przeprowadzanych badaniach i wywiadach z dziećmi objętymi obowiązkiem szkolnym lub obowiązkiem nauki, które nie są obywatelami polskimi i nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym, a także ich rodzicami, wskazane jest korzystanie z pomocy osoby władającej językiem kraju pochodzenia dzieci i uczniów.
Zespół orzekający wydaje orzeczenie, np. o potrzebie kształcenia specjalnego, w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia złożenia wniosku przez rodzica dziecka/ucznia.
Podstawy prawne
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2020 r. poz. 1280).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 września 2017 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1743).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie publicznych placówek oświatowo-wychowawczych, młodzieżowych ośrodków wychowawczych, młodzieżowych ośrodków socjoterapii, specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych, specjalnych ośrodków wychowawczych, ośrodków rewalidacyjno-wychowawczych oraz placówek zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania (Dz. U. z 2017 r. poz. 1606, z późn. zm.).
Źródło oraz materiały do pobrania (wnioski o wydanie orzeczenia w trzech językach oraz komunikat do dyrektorów publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych): Ministerstwo Edukacji i Nauki.